Deze zomer sprak ik enkele vluchtelingen tijdens een van de twee zomerscholen die we in Delft voor hen hadden georganiseerd. Het thema was vrijheid. We lazen gedichten, verhalen over o.a. Willem van Oranje, artikel 1 van onze grondwet en spraken over wat vrijheid in ieders leven betekende. Het schijnbaar meest kleine antwoord had bij mij de grootste impact: “met mijn man en kinderen in vrede leven”.
Bij de andere zomerschool was het taalniveau van de groep diverser. In verschillende groepjes besteedden zowel vluchtelingen als vrijwilligers hun vrije tijd aan leuke en lastige Nederlandse woorden en constructies. We waren te gast op een locatie en de medewerkers keken toe. Het viel hen op hoe bescheiden de mensen waren, hoe zorgvuldig, maar ook de vriendelijkheid en respectvolle houding vielen hen op. Zij hadden nog nooit van zo dichtbij vluchtelingen meegemaakt. Het was een eye-opener.
Van de week tijdens een tv-gesprek over stageproblemen van mbo’ers met niet-westerse achternamen, legde hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder uit, dat onze amandelkern vol vooroordelen zit. Gevoelig voor het onthouden van negatieve dingen. Maar gaan we een nieuwe ervaring aan, dan worden we beloond, de amandelkern verandert. Onze hersenen laten zich graag kietelen, ons ‘beloningscircuit’ wordt gevoed, aldus Scherder.
Vrijheid is een containerbegrip. Brengen we het terug naar ons eigen leven, dan kunnen we onder woorden brengen wat we daarmee bedoelen. Wat we belangrijk vinden, waar we voor staan en hoe we van daaruit willen samenleven. Of, zoals een Engelandvaarder deze week zei: het gaat mij om doorzettingsvermogen, fatsoen en optimisme. Nieuwe ervaringen aangaan. Niet leven vanuit herinneringen en oude, vaak vervormde, pijn. Niet het contact zoeken vanuit conflict, haat, ongenoegen of genoegdoening, maar open staan voor wat de ander laat zien aan iets goeds, iets waardevols. Onze hersenen vinden dat heerlijk.
Met de mensen luisterden we deze zomer ook naar Frank Boeijen: denk niet zwart-wit… denk in de kleur van je hart. Ook het hart, onze ziel wil gevoed worden. Anders verschrompelt het en stopt het leven.
Ria Pool Meeuwsen
