Tien jaar lessen in levenskunst
Veel mensen zoeken naar de zin van hun leven. Wat willen ze bereiken? Wat past bij hen? De academie voor levenskunst La Scuola in Nootdorp helpt mensen al tien jaar om deze vragen te beantwoorden.
door Marcel de Jong, AD 15.04.19
De roep om meer aandacht voor zingeving neemt daarom fors toe. Onderzoeken van onder meer het CBS tonen aan dat mensen van betekenis willen zijn, voor zichzelf en voor anderen. Ze willen nuttig zijn voor de maatschappij. Als die zingeving ontbreekt, lopen mensen een grotere kans om last te krijgen van depressies of burn-outverschijnselen.
Daarvoor is het wel van belang dat mensen de tijd nemen om over de zingevingsvragen na te denken, stellen Erik Pool en Ria Pool Meeuwsen, oprichters van de academie voor levenskunst La Scuola. Ze bieden mensen een plek waar ze zich kunnen praten over zingevingsvragen rondom ziekte, lijden en dood, relaties en samenleven. ,,We organiseren diverse activiteiten en scholingen waarin mensen leren met elkaar in gesprek te gaan over het waarom van hun handelen”, vertelt Pool Meeuwsen.
In de boekenkast die de hele lengte van hun werkruimte in beslag neemt, tonen de ruggen van de boeken een indrukwekkende verzameling filosofische werken, van Plato tot Nietzsche en Erasmus tot Hannah Arendt. ,,Die kennis van de denkers heeft ons veel wijsheid gegeven”, vertelt Pool Meeuwsen. ,,Wij vertalen hun ideeën in praktische vragen over zingeving. Wat betekent vriendschap? Hoe ga je om met ziekte en dood? Wat vind je belangrijk in de opvoeding van je kinderen?”
Pool constateert echter dat er tegenwoordig bijna geen tijd en ruimte meer is om te praten over zingeving. ,,Op het werk niet, ook niet in vriendschappen, het gezin of het verenigingsleven. De drukte van de snelle en technocratisch ingerichte samenleving slokt alle aandacht op.”
Doodmoe
Volgens Pool Meeuwsen zijn veel mensen het bovendien verleerd om rustig na te denken over wat ze belangrijk vinden. ,,Ze zitten als het ware op de schoot van iemand anders. Ze passen zich aan, houden rekening met de ander, zorgen voor hun kinderen, zieke moeder, buurvrouw. Ze staan klaar voor anderen, maar vergeten zichzelf.”
Ze ziet dan ook dat veel mensen zichzelf kwijtgeraakt zijn. ,,Mensen doen de dingen vaak op een manier waarvan zij denken dat die goed is in de ogen van anderen. Daar word je doodmoe van.” De stijging van het aantal depressies en burn outs is een veeg teken aan de wand, volgens haar. ,,Het is belangrijk dat mensen weer bevriend raken met zichzelf. Zelfzorg, noem ik dat. Zorg dat je je levenskracht behoudt. Dat je niet uitgeput raakt, omdat je heel veel aan het geven bent, als mantelzorger, als partner. Dat je jezelf kwijt raakt in je werk omdat je je baas wilt plezieren.”
La Scuola organiseert themabijeenkomsten, onder andere over ouder worden, omgaan met ziekte, de kunst van het grootouder zijn. Ook worden er regelmatig zingevingsdiners gehouden. Ze maken dan Italiaans eten en stimuleren het gesprek over het leven van alle dag, over de kinderen, het werk, misschien een sterfgeval in de familie, ziekte. ,,We gaan dan in op de achterkant van de gebeurtenissen”, vertelt Pool Meeuwsen. ,,Naar hoe iemand met die situatie omgegaan is, wat hij belangrijk vindt, hoe hij zijn eigen rol ziet, als partner, ouder, vriend. Wij leren mensen om die vragen aan zichzelf te stellen.”
Socratisch
Tijdens alle activiteiten wordt de socratische methode gehanteerd. Het stellen van vragen staat hierbij voorop. Pool: ,,Een ander advies geven is arrogant. Hoe kan ik nou weten wat goed is voor de ander? Het gaat erom dat iemand zichzelf vragen durft te stellen over wat hij werkelijk belangrijk vindt. De antwoorden liggen in de mensen zelf.”
Monique Muller herkent dit. Ze nam deel aan de reis naar Toscane met La Scuola. ,,Ik zocht naar meer balans tussen zelfstandigheid en binding, vertelt ze. ,,In mijn relatie, met mijn familie, in mijn werk. Ik had bijvoorbeeld moeite met hulp vragen.” De reis deed haar goed. ,,Het is fijn om goede gesprekken te combineren met een vakantie in de mooie natuur. De organisatoren gaven me respectvol de ruimte om alles te bespreken.”
Energie
Ze benadrukt dat dit niet leidde tot zweverige filosofische gesprekken. ,,We spraken over hele concrete onderwerpen, over mijn relatie, mijn contacten met familie, de manier waarop ik in mijn werk stond. Wat zag ik gebeuren in mijn leven? Hoe ging ik daar mee om? Welke andere keuzes kon ik maken?” De gesprekken hebben ervoor gezorgd dat ze zich krachtiger voelt. ,,Ik heb meer energie, durf zaken anders aan te pakken en voel meer balans in zichzelf.” Nu vraagt ze wel tijdig om hulp. ,,Ik besef dat zelfstandigheid niet betekent dat je altijd alles zelf hoeft te doen.”
Nicole Bikker volgde samen met haar man de cursus Eigenwijs, waarin ze met andere cursisten in gesprek ging over de manier waarop ze in het leven staat. ,,Waardevol en fijn”, noemt ze de cursus. ,,Ik zocht verdieping in mijn persoonlijke ontwikkeling. Ik vind het soms lastig om mijn eigen beslissingen te nemen, zonder invloed van de buitenwereld.” Het werden mooie gesprekken, vertelt ze. “Het was plezierig om met gelijkgestemden te praten over de zin van het leven.” De bezinningsreis heeft haar veel opgebracht: ,,Ik leef nu veel bewuster. Daardoor kan ik beter in balans blijven en meer zelfverzekerd mijn eigen keuzes maken.”
Hanna Arendt Vertelling
La Scuola geeft ook trainingen voor professionals die mensen ondersteunen in hun zoektocht naar een goed leven. ,,We leren coaches, managers, docenten hoe ze de socratische gespreksvoering kunnen toepassen. Hoe ze met een open en onderzoekende houding de wijsheid van hun cliënten, medewerkers en leerlingen kunnen laten floreren.”
Daarnaast organiseert La Scuola ieder jaar de Hannah Arendt Vertelling, waarin een bekende Nederlander een persoonlijk verhaal vertelt. Dit jaar sprak burgemeester Marja van Bijsterveldt de lezing uit. Hierin benadrukte zij hoe belangrijk het is dat mensen elkaar werkelijk leren kennen. Of, zoals zij zei: “In echte aandacht ontstaat de rust voor de liefde voor de ander.” Een mooie boodschap, vindt Pool Meeuwsen. ,,Van Bijsterveldt bewees dat persoonlijke verhalen heel krachtig zijn. Mensen zijn geen nummers in een paspoort, een vluchteling, migrant, gehandicapte, demente oudere. Ze zijn mens, die vanuit eigen waarden zin geven aan hun eigen leven. Verhalen brengen dat mens-zijn naar voren.”
Dat zoeken naar zingeving noemen beiden levenskunst. ,,En die zoektocht speelt zich altijd af in relatie met andere mensen”, legt Pool uit. ,,Je bent pas een ‘ik’ in de ogen van anderen. Je hebt altijd met de verwachtingen en gevoelens van anderen te maken.”
La Scuola, academie voor levenskunst is een vrijplaats voor praktische filosofie waar mensen naar zichzelf en elkaar leren luisteren. Ze organiseren daarvoor workshops, zingevingsdiners, retraites en summerschools. Ook geven ze trainingen in socratische gespreksvoering en lezingen. Verder hebben ze een steunpunt, waar mensen terecht kunnen met zingevingsvragen. Meer informatie is te vinden via de website lascuola.nl.
foto: Paola de Bruijn | Renze Koenes
