Stel, we halen de woorden ‘moeten’ en mogen’ een tijdje uit ons vocabulaire en kiezen vaker voor ‘willen’. Gewoon, een beetje spelen met taal. Wat zou het ons opleveren?
Vanmorgen had ik er nog een mooi gesprek over in mijn spreekkamer. Hij was met een project gestart. Vol van heilig vuur stortte hij zich in het werk, overtuigd van ‘het goede’. Toen de reacties tijdens de presentatie “zoals gewoonlijk” flauw waren, argwanend en hakketakkend, zakte de moed hem in de schoenen.
Reflecterend werd het voor hem duidelijk, dat hij bij de start geen échte keuze had gemaakt. Er was geen wilsbesluit genomen. Hij was erin gestapt “omdat het moest, passend bij wie ik denk te moeten zijn voor mijn collega’s en leidinggevende”.
In mijn lunchpauze las ik in de Volkskrant een interview met Naeeda Aurangzeb. Radiopresentator en tot 12 mei presentator van het tv-programma De Nieuwe Maan. Zij wordt vaak bevraagd op haar identiteit: vrouw, moslim, migrant, westers, oosters. Wat haar daarin opvalt is dat mensen vragen formuleren vanuit het ‘moeten’: “Waarom moeten jullie …?” Waarom mogen jullie…?” Alsof er geen eigen keuze aan ten grondslag ligt. Vanuit wie ze wil zijn.
Toevallig (?) ging daar het gesprek in mijn spreekkamer ook over: wie wil je zijn, wat wil je zélf? Leiderschap is de tijd nemen, afstand, het groter geheel kunnen schouwen. Je eigen geraaktheid zien en ook je verlangen. Morele afwegingen maken. Persoonlijk leiderschap is keuzes maken vanuit een dieper weten. Vanuit een opvatting over mens-zijn.
De filosoof Søren Kierkegaard beschreef een eeuw geleden al haarscherp het dilemma van zijn-niet zijn: ‘Hij wees erop dat de meest algemene vorm van wanhoop eruit bestaat dat men niet voor zichzelf kiest zichzelf te zijn, dat men niet bereid is zichzelf te zijn, maar dat de diepste vorm van wanhoop is om te kiezen voor het ‘een ander zijn dan zichzelf’. Het zelf te willen zijn dat men waarachtig is, is juist het tegenovergestelde van wanhoop. En precies deze keuze was volgens hem de grootste verantwoordelijkheid van de mens.’ (uit: Carl Rogers, Mens worden)
Naeeda eindigt het interview met de woorden “Waar sta ik? Het antwoord verschuift steeds.” Ook mijn klant realiseerde zich dat hij met een blijvend vraagstuk bezig is. Beiden zijn er zich van bewust dat mens-zijn mens-worden is. Geen spel met taal maar spelen met het leven.
