Oud en nieuw maakt ons weemoedig. Het laat ons terugkijken naar wat er was en dat is altijd meer dan wat er komt. Ook al zien we bagger, kommer en kwel, we weten wat we hebben en niet wat we krijgen. Het verleden is zekerder dan de toekomst. Dat laatste is duiken en niet weten waar je uit komt.
De Duitse filosoof en schrijver Johann Wolfgang von Goethe onderging zijn ouder worden optimistisch. In een paar pennenstreken laat hij zien wat dat is, de moed om ouder te worden, aldus Joep Dohmen in de NRC (27.12.14): ‘Weliswaar is mij niet onbekend gebleven dat allerlei moraalfilosofen over de ouderdom en de bijbehorende ellende hebben geschreven, maar ik heb geen van die betogen gelezen omdat ik een onvermijdelijk lot, als het mij gegeven mocht zijn, op dezelfde manier als veel andere dingen wilde ervaren en doorgronden. Wat je hebt meegemaakt, moet je weten te waarderen, het meest de nadenkende mens op hoge leeftijd; hij voelt vol vertrouwen en welbehagen dat niemand hem dat kan afpakken. Ook de hoge leeftijd kent zijn bloei.”
Goethe daagt ons uit. ‘Wat je hebt meegemaakt moet je weten te waarderen.’ Zou dit ons helpen om het nieuwe jaar optimistisch aan te gaan? We kunnen ontelbare verhalen vertellen over wat er achter ons ligt en hoe we onszelf daarin hebben leren kennen, wat we hebben overwonnen. Wat we daarvan hebben geleerd, dat is onze hoop voor de toekomst. We zullen fouten maken – we hebben immers de vrijheid om te falen? – maar elke keer weer is er die mogelijkheid van bezinning. We zijn in staat om onszelf onder woorden te brengen. Als verhalenvertellers herscheppen we onszelf elke dag: dit ben ik, een steeds rijker wordende persoonlijkheid dankzij zinvolle ervaringen. Dit ben ik en dit is mijn wereld. Ik kan er op spugen én ik kan er voor kiezen om mezelf daarin een plek te geven, tussen anderen in. Op die plek kies ik mijn eigen kleuren, mijn eigen perspectief. Wie of wat ik groter of kleiner maak, licht of donker, dat is aan mij. Bepaalde ervaringen vergeet ik en andere momenten maak ik betekenisvol.
Oud en nieuw wordt zo één van de momenten in ons leven. Het is slechts een bladzijde in een groter verhaal dat uit is als we onze laatste adem uitblazen.
Nee, ik vond niet alles van 2014 makkelijk te dragen. Sommige ervaringen voelen nog steeds als lood. Maar het is wel mijn lood; ze maken mij tot wie ik ben: een rijk vat vol verhalen waarin ook vederlichte ervaringen van liefde, vrijheid en schoonheid hun plaats hebben gekregen. Verwachtingsvol stap ik wijzer 2015 in.
