Vrijdagavond 11 september (20.00-22.00 uur) openen we ons 7e jaar. Joke Hermsen en Erik Pool gaan met elkaar én met de aanwezigen in gesprek: ‘De stad en haar ziel’. Hoe wil de mens leven en samenleven? Wie is die ander en willen we hem ontmoeten?
Het thema van 2015-2016 is Nabuurschap. De filosofie van de levenskunst wordt gedragen door verhalen: ‘Wie ben ik, hoe wil ik leven en samenleven?’ Kijkend naar eigen straat en buurt lokt deze vraag nieuwe verhalen uit: Wie is de ander? Hoe wil ik hem ontmoeten, haar begroeten? Wat kunnen we voor elkaar betekenen? Wat betekent in deze tijd het aloude begrip nabuurschap? Ben je een goede buur? La Scuola gaat op zoek naar ervaringsverhalen. Lees verder…
Dat de actualiteit de noodzaak tot bezinning versterkt, beseft La Scuola. “Toen wij in het voorjaar hiervoor kozen, dachten we eerder aan de chemie in straat of buurt, dan aan de huidige vluchtelingenproblematiek. Elke dag hebben we stil te staan bij de vraag ‘hoe wil ik samenleven?’, maar de aanblik van al die mensen die op zoek zijn naar bescherming en een rustige plek voor zichzelf en hun kinderen maakt bezinning nog indringender,” aldus Ria Pool Meeuwsen, directeur La Scuola. “De vraag ‘Wat betekent het om een goede buur te zijn’ is nog nooit zo actueel geweest.”
Joke Hermsen werd bekend door o.a. haar boeken Stil de tijd, Windstilte van de ziel en Kairos. Erik Pool schreef verschillende essays, werkte mee aan de podcast ‘Radiovertelling over het goede leven’ en eind 2014 verscheen ‘Aanwijzingen voor het goede leven, over levenskunst en de zoektocht naar zin.
We nodigen je van harte uit om dit gesprek bij te wonen én om mee te praten. Aanmelden is noodzakelijk: welkom@academievoorlevenskunst.nl De toegang is gratis. Na afloop is er een collecte tegemoetkoming onkosten. We zijn te gast in de Synagoge van Delft, Koornmarkt 12.
Joke J. Hermsen (1961) studeerde filosofie en letteren in Amsterdam en Parijs. Zij publiceerde diverse artikelen over filosofie en literatuur en vertaalde o.a. werk van Franse auteurs. In 1993 promoveerde ze aan de Rijksuniversiteit Utrecht op de literair-filosofische ideeëngeschiedenis Nomadisch narcisme. Daarna was zij jarenlang als onderzoeker verbonden aan de Faculteit der Wijsbegeerte van de Universiteit Tilburg. Inmiddels heeft zij zowel haar sporen verdiend met romans (historische romans en hedendaagse zedenschetsen) en filosofisch werk. Samen vormt dit een hecht oeuvre, waarbij de literaire schrijfster herkenbaar is in de filosofische boeken en de filosofe in de romans. (Foto: Tessa Posthuma de Boer)
Erik Pool (1961) is schrijver, verandermanager bij de rijksoverheid en filosofisch practicus. Met zijn vrouw startte hij in 2009 La Scuola. Hij is mede-initiatiefnemer van het Gilde van Filosofisch Practici. Radio 1 typeerde hem als een denker ‘die vindt dat we meer en grondiger met elkaar moeten praten over de grote vragen van het leven’. Na de Academie voor Journalistiek (Kampen) bekwaamde hij zich in marketing, management en veranderkunde. Aan de Erasmus Academy (Rotterdam) schoolde hij zich in transitie-management en aan de Internationale School voor de Wijsbegeerte (Leusden) in praktische filosofie, socratische gespreksvoering en visie- en idee-ontwikkeling in organisaties.
Joke Hermsen | “We verschillen van elkaar, thank God!”
In uw woonplaats Amsterdam is al geen autochtone meerderheid meer. Dus u leeft te midden van diversiteit. Hoe heeft dat uw denken beïnvloed?
“De belangrijkste denker voor mij op dit punt is Hannah Arendt, een joodse filosofe van Duitse origine. Ze vluchtte voor de nazi’s naar Amerika. Ze wilde de mensheid een aantal begrippen geven die ervoor kunnen zorgen dat we niet opnieuw in totalitaire tijden belanden. Het eerste begrip is nataliteit, geboortelijkheid. Een mens kan steeds opnieuw beginnen. Hoe moeilijk de omstandigheden ook zijn, je moet de moed niet verliezen.
Telkens als je iets nieuws begint, word je opnieuw geboren. Als je een nieuwe liefde ontmoet, een nieuwe werkkring krijgt, een nieuw initiatief ontplooit. Uit die voorwaarde van nataliteit, de meest kenmerkende conditie van de mens, ontstaat een ander begrip: pluraliteit.
Pluraliteit betekent: de mens bestaat niet, er zijn alleen mensen in meervoud. We verschillen van elkaar, thank God! De geüniformeerde massamens is altijd het ideaal geweest van totalitaire regimes. Diversiteit is noodzakelijk om een samenleving democratisch en vitaal te houden.”
Wat mist u in het maatschappelijk debat over samenleven?
“We zien het grote belang van pluraliteit steeds minder in. We vinden diversiteit bedreigend, in plaats van noodzakelijk voor een gezonde samenleving.
Als we allemaal dezelfde massamens worden, verliezen we de mogelijkheid om te laten zien wíe we zijn. Dan worden we allemaal tot dezelfde ‘wat-heid’ gereduceerd. Dat ‘wat’ is je paspoort. Alle antwoorden op de vraag ‘wat ben ik’. In mijn geval is dat vrouw, schrijfster, filosofe, moeder van twee kinderen, Nederlands-hervormd opgevoed. Maar daarmee zeg ik nog helemaal niet wie ik ben.
Wie ik ben heeft veel meer met het zelf, het innerlijk, te maken en, heel belangrijk, met een hoogst persoonlijke interpretatie van dat paspoort. Wie je bent, laat je zien in je handelingen, interesses, hartstochten en verhoudingen tot mensen.
In een totalitair regime is geen vrijheid om je paspoort op eigen wijze te lezen of te interpreteren. In Nazi-Duitsland was je Arisch of Joods. Op grond van die wat-heid werd je geaccepteerd of gediskwalificeerd. Op dat moment gaan pluraliteit en democratie teloor. En alles wat de mens tot mens maakt: geboortelijkheid, creativiteit, vrijheid en spontaniteit. Dan ontmenselijkt de samenleving.
Ik vind dat deze politiek filosofische interpretatie van wie de mens is, nauwelijks wordt opgepakt. Ik vind dat de discussie over multiculturaliteit en diversiteit vaak met veel scepsis en ironie wordt bejegend, of erger nog, met cynisme of agressie. Terwijl deze juist voor de broodnodige pluraliteit in een samenleving zorgt. Dus daar is echt fundamenteel iets misgegaan. We zijn nogal in het defensief gekropen. We voelen ons belaagd. De vraag is natuurlijk of dat terecht is en wat we eraan kunnen doen.”
Welke wijsheid wenst u ons toe?
“Er is een mooi citaat van René Char, een Franse dichter en verzetsstrijder in de oorlog. Hij zegt: ‘Bij elk gemeenschappelijk genuttigde maaltijd en gesprekken over de wereld dekken we voor iedereen de tafel en laten een plaats vrij, die stoel blijft leeg, maar zijn plek is gedekt. Op die stoel zit de vrijheid’.”
Deze citaten komen uit een interview met Joke in NieuwWij. Lees verder op hun website.
