Hoe leef je met het idee dat je geliefde gevangen zit? Hoe overleef je je eigen gevangenschap? Een maand geleden kwam Sjaak Rijke vrij. Wat een zegen voor hem, zijn familie en vrienden. Uit de media begrijpen we, dat Rijke zijn huis keer op keer nabouwde. Met materialen uit de woestijn en in zijn hoofd. ‘Zich concentrerend op wat hem dierbaar was.’ Deskundigen worden geraadpleegd om te duiden wat er met Rijke is gebeurd en wat voor een impact de situatie op hem kan hebben. Op dit soort momenten denk ik terug aan het boek van Victor E. Frankl ‘De zin van het bestaan’. Zijn ervaringen in verschillende concentratiekampen gaven hem het inzicht, dat de laatste ultieme vrijheid die de mens heeft de innerlijke vrijheid is. Ook de Volkskrant – 08.04.15 – schrijft hierover. ‘Je geest is de enige plek waar je de macht kunt behouden, als ontvoerde.’ (Ellen Giebels, hoogleraar Universiteit Twente)
Godzijdank leef ik in vrijheid. Maar ook hier, in het vrije westen, kan de mens zich een gevangene voelen. Opvoeding, relaties, woorden en blikken uit de buitenwereld, werkgevers, bureaucratische instanties, ja zelf ons lichaam kan ons het idee geven van opsluiting en onvrijheid. Er gebeurt zoveel. Hoe gaan wij om met de kerkers van ons bestaan?
De keuze van onze reactie bepaalt de kleur van leven. Helaas wordt in deze context het begrip ‘keuze’ vaak verwart met maakbaarheid. Met het idee dat we controle hebben over hoe ons leven eruit ziet in al haar vormen en kleuren. Alsof we god zijn en de schepping in onze handen ligt.
Eigen keuze gaat niet over dat wat gebeurt, het gaat over onze reactie op wat er gebeurt. Voor Frankl was het helder. Zelfs in omgevingen als Dachau en BergenBelsen was het voor hem mogelijk om te kiezen: hoe ga ik om met deze onbarmhartige omgeving? Frankl was vrij. Hij had een innerlijk huis gebouwd en dat was hem dierbaar. Een mens is tot zoveel in staat.
Ria Pool Meeuwsen,
directeur La Scuola
De menselijke grandeur toont zich in de pathos waarmee de mens zijn bescheiden, concrete keuzes maakt. In die vrijheid is een mens groter dan engelen.
Frits de Lange, De mythe van het voltooide leven.
Op 5 mei publiceren wij het 4e deel van de Radiovertelling over het goede leven: Het optimisme van de vrijheid. Voel jij je vrij?
‘Vrijheid verdient onderhoud, nadenken, eigen verantwoordelijkheid. Hij moet ontwikkeld worden, verder geholpen, verdedigd, vormgegeven. Wij moeten ons realiseren dat de vrije samenleving die wij pretenderen te zijn geen project is van degenen die ons destijds bevrijdden en ons land opnieuw inrichtten, maar een altijd onvoltooid werk dat steeds nieuwe antwoorden, acties en gedrag vereist.’
Hans Laroes, Nationaal Comité 4 en 5 mei | Volkskrant 2 mei 2015
Illustratie: ‘Losbreken’, Philadelphia, door Zenos Frudakis
