Op de avond van zijn overlijden reden we in de donkere nacht naar huis. Het was rustig na een dag van windstoten windkracht 10. Voor ons lag de weg stil en verlaten. Binnen, in de warme auto, klonk de stem van de radiopresentator. Hij citeerde de reactie van Obama op het overlijden van Mandela: ‘Zijn vrijlating deed mij beseffen hoeveel mensen kunnen bereiken als ze putten uit hoop en niet uit angst.’ Ik ging terug naar 2007 toen ik meer dan vijftig vrouwen in aanloop naar mijn verjaardag de volgende tekst stuurde:
Je onbelangrijk voor doen
bewijst de wereld geen dienst
er is niets verlichtends aan
je klein te maken
opdat andere mensen
zich bij jou niet onzeker voelen.
We zijn allemaal bedoeld
om te stralen
als kinderen.
Als we ons licht laten stralen
geven we onbewust
andere mensen
toestemming hetzelfde te doen.
Als we van onze eigen angst
bevrijd zijn
bevrijdt onze aanwezigheid
vanzelf anderen.
En ik schreef daarbij: ‘Lieve vrouwen in mijn leven, Deze tekst van Nelson Mandela heeft mij geraakt, heeft mij vertrouwen en zekerheid gegeven. In aanloop naar mijn vijftigste verjaardag vraag ik je jouw verhaal te vertellen. Alle verhalen samen vormen een prachtig cadeau voor ons allemaal. Vanaf nu zijn we met elkaar verbonden door één groot verhaal.’
Later ontdekte ik, dat het gedicht ‘Stralen als kinderen’ aan Mandela was toegeschreven – het zou onderdeel uitgemaakt hebben van zijn inauguratierede als president van Zuid-Afrika – terwijl het eigenlijk geënt was op een gedicht van Marianne Williamson. Door deze, ontelbaar vaak gebruikte, koppeling kregen de woorden allure en voelden velen zich geïnspireerd om hun eigen angst onder ogen te zien. Zo ook de aangeschreven vrouwen. De verhalen die we een half jaar later deelden – in woord, beeld en geluid – getuigden van moed, liefde en kwetsbaarheid. De woorden hadden velen in beweging gezet om hun eigen barrière van angst te doorbreken en om op weg te gaan, voorbij de gevangenis van beperkende gedachten. De vrouwen straalden – als kinderen.
Postuum draag ik het gedicht op aan Nelson Mandela. Zijn woorden én zijn daden hebben velen gestimuleerd. Hij liet zien, dat hoop voedt en richting geeft. Dat het een bron is waaraan we onze dorst kunnen lessen als het even tegenzit. Mandela bleef geloven in een wereld van vrije gedachten en gevoelens. Als ook wij dat doen, bouwen we mee aan een wereld van menselijkheid. Daarvoor hebben we geen helden nodig, maar wel voorbeelden en bovenal de moed om zelf op weg te gaan.
NB Veel verhalen zijn gepubliceerd in de bundel Terug naar jezelf, te bestellen op www.academievoorlevenskunst.nl (Producten)
