Ze was gesetteld en na de eerste bewegingen van het theezakje in het warme water antwoordde ze op mijn vraag of ze een goede zomer heeft gehad: “Mijn vader is overleden.” Het theezakje bewoog nog een paar keer en viel toen stil. We hoorden het tikken van de kleine klok. “Ach… En je vertelde altijd met zoveel plezier over jullie samen… Gecondoleerd.”
De dood komt, altijd. Ook al kondigt ze zichzelf niet aan zoals in een mededeling van de dokter, door een ziekbed of dankzij ‘het is de leeftijd’. De dood komt, eens. Dit weekend werd Renate Dorresteijn geïnterviewd in het Volkskrant Magazine. Ook zij heeft weet van de komst, binnenkort. “Het is zó moeilijk je voor te stellen dat je er niet meer bent. Je weet dat je ooit doodgaat, maar als het je wordt aangezegd, sta je er toch versteld van hoezeer je hier niet op had gerekend. Ik denk dat het niet in het menselijk repertoire zit je de eigen eindigheid voor te stellen. Het je écht voor te kunnen stellen.”
Een mens verliezen aan de dood is pas werkelijk te doorleven als de hij of zij er niet meer is. Als de ziel verdwenen is en het lichaam stilgevallen. Tot die tijd kunnen we leven met een besef van eindigheid, een realiteitsbesef dat we allemaal ‘een keer gaan’. (De oude filosoof Montaigne zei in één van zijn Essais: ‘Filosoferen is leren sterven.’)
Ja, ook ik zal een keer gaan. Maar tot die tijd leef ik. Ik leef met de mensen die er zijn en met verhalen.
Ze vertelde met zoveel plezier over de gesprekken met haar vader. Het zijn verhalen geworden die verder leven, die hopelijk vaak herinnerd worden, maar die nooit door de twee oorspronkelijke vertellers worden aangevuld. Verdriet om wie nu wordt gemist laat ons in eerste instantie leven in een sluier van tranen en onwerkelijkheid. Maar dat we ondanks de dood elkaar verhalen blijven vertellen, dat we de anekdotes kunnen verfijnen, aanvullen en afronden, dat de dood ook kan toeleiden naar een happy end, naar tevreden terugkijken op hóe werd samengeleefd – dat gun ik iedereen.
Ria Pool Meeuwsen
Illustratie: het Hopfeest van brouwerij Gulpener, Zuid-Limburg