‘Uut de tied’, een uitdrukking uit het land van mijn geboorte. Het land waar ik niet naar terugverlang, maar waar zeker mooie verhalen liggen. Gisteren was ik weer even in dat ‘land’. Samen met onze moeder namen we afscheid van de laatst levende zus.
Misschien herken je het wel. Op zo’n dag leef je voor een deel de klok. Er kunnen zijn betekent agenda schoonvegen, afspraken verplaatsen, in de auto stappen en de reis timen. We moeten een behoorlijke afstand overbruggen, de wegen zijn snel verstopt.
De reis stopt bij de kerk van onze jeugd. Daar aangekomen stap ik in een andere wereld. Niet alleen de wereld van eigen herinnering en andere overtuiging, maar ook een ruimte zonder tijd. Alsof we ter plekke alle klokken stilzetten en de wereld buiten niet meer doordringt in die kleine kerk met droeve mensen. Een klein groepje (ze was ‘al’ 90), afscheid nemend van een mens. Van jaren gedeeld leven terwijl de tijd doorging. Haar zoon vertelt haar levensverhaal. Van geboorte naar het einde, het moment van stoppend hart. We draaien mee in de circle of life van dit gezin, en zijn nog steeds in het hier en nu. Naast mij zit mijn moeder. Kwetsbaar, soms zoekend naar woorden als ze wil meezingen. Gelukkig is het een liturgie van oude bekende gezangen. De meeste kent ze uit haar hoofd. Verhalen uit het heden zijn dieper weggezakt.
Eenmaal buiten zie je het leven doorgaan. En toch zijn wij er niet. In onze tijdelijke wereld leven we er even naast. In het kleine stadje laten we op kruispunten anderen wachten totdat we als stoet voorbij gereden zijn. De begrafenisondernemer, die al die tijd voor ons uitliep, stapt in als we het woonhuis hebben begroet. We rijden in een slakkegangetje naar de kleine begraafplaats aan de voet van de oude dijk. Oude verweerde stenen doemen op. Ook graven van jongere data komen voorbij terwijl we naar het graf lopen. Je hoort de vogels fluiten, maar ook hun zwijgen. Je kijkt eens links en rechts en ziet bekende namen.
Na de laatste groet wordt de ban verbroken. Alsof je jezelf weer eruit trekt. Uit het tijdloze moment van deze ceremonie. Bij de koffie gaan de gesprekken nog even over herinneringen, maar verdampen al snel in verhalen over het leven van alledag. We zijn weer in de tijd.
Begrafenisblues
Leg de hoorn van de haak, zet alle klokken stil
probeer te voorkomen dat de hond blaffen wil
laat piano’s zwijgen, en draag met omfloerste trom
de baar nu naar buiten, kom rouwenden, kom
Laat vliegtuigen schrijven in de lucht, levensgroot
in grijs-witte letters het bericht Hij Is Dood
voorzie elke duif van een rouwband, als kraag
En hul de politie in het zwart na vandaag
Hij was mijn Noord, mijn Zuid, mijn Oost en West
mijn door-de-weeks en mijn paasbest
mijn nacht, mijn middag, mijn stem, mijn refrein
voor eeuwig, meende ik, het mocht niet zo zijn
Doof iedere ster maar, wie heeft daar iets aan
ontmantel de zon en verwijder de maan
leeg alle zeeën, kap het bos voor mijn part
want niets komt meer goed nu, niets heeft nog mijn hart
W.H. Auden, Funeral Blues | Gaston Dorren
Gaat niet elk afscheid over stilstaan, tijdnemen, de klank van een omfloerste trom?
