Elke maand openen we de nieuwsbrief met een interview met één van de kunstenaars waarmee La Scuola samenwerkt in Zin in kunst, het thema van 2014-2015. Ze vertellen over eigen ervaringen en ideeën, over kunst en het goede leven.
Deze maand interviewt Jeroen Pool Margriet van Bebber, dichter, schrijver, docent creatief schrijven en mentor La Scuola. Haar werk heet ‘OverBruggen’. De foto toont een fragment van één van de veertien bruggen met teksten van Margriet van Bebber in de Delftse Harnaschpolder.
Hoe heeft kunst jou gevormd?
Dat begon al als kind. Het zijn de spaarzame kunstmomenten op de basisschool die ik mij nog zo goed herinner: een bezoek aan het Gemeentemuseum, een glasblazer op school, een dansvoorstelling waarbij na afloop een deel van het balcon van het vroegere K&W [Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen, -Jeroen] in Den Haag instortte. Als mijn ouders een voorstelling in de schouwburg hadden en ze vonden dat ik dat als twaalfjarige ook kon zien, dan ging ik mee. Dat heeft mij gevormd in de zin van werelden laten zien waar ik nog helemaal niets vanaf wist. Ik ben vreselijk beschermd opgegroeid in de generatie na de oorlog, waarin het motto van opvoeding was “grootbrengen door kleinhouden”.
Je werd dus beschermd opgevoed, maar tegelijkertijd wél meegenomen naar voorstellingen en dergelijke?
Ja, mijn ouders brachten mij in aanraking met de dingen die ze zelf belangrijk vonden. Ik kreeg bijvoorbeeld pianoles- daar had ik helemaal geen hekel aan hoor. Die generatie van mijn ouders had dingen gemist, was door de oorlog getekend en had vaak geen kansen gekregen – die wilden zij wel aan hun kinderen meegeven. En de boze buitenwereld moest buiten gehouden worden. Dus aan de ene kant dat kleinhouden, en aan de andere kant wel de wereld door kunst laten zien. En ook belangrijk vinden dat je daar zelf iets aan deed.
Je bent van de generatie die volwassen werd in de jaren 60. Je hebt je wel afgezet tegen de generatie van je ouders, tegen de beklemming en het kleinhouden? Wat voor rol had kunst daar in?
Ja, de middelbare school in de jaren 60… dat was een hele mooie tijd [lacht].
Ik weet nog dat ik van kinds af aan zelf toneel speelde: de traditionele stukken. Toen, als jongvolwassene in die jaren 60, zag ik opeens voorstellingen waar spelers bloot op het toneel stonden en tot actie opriepen. Toen ben ik zelf gestopt met toneelspelen, maar ik ging wel vaak naar voorstellingen [lacht]. Zo heeft kunst mij ook geleerd om mijn eigen te mening te vormen en mijn eigen leven vorm te geven.
Ik heb veel kunsten beoefend: toneel, schilderen, muziek. Schrijven, dat deed ik al mijn hele leven. Twintig jaar geleden koos ik er bewust voor om me daarop te richten en er mee naar buiten te komen. Je kunt je hele leven schrijven en dat gewoon voor jezelf houden. Maar ik merkte dat mensen geïnteresseerd waren in mijn schrijven. Ik merkte dat het iets met mensen deed als ik een tekst van mezelf liet horen. Die andere kunsten kan ik laten. Schrijven kan ik niet laten.
Welke kunst heeft jou enorm geraakt?
Wat mij raakt – en daar ga ik trouwens bij La Scuola ook een schrijfworkshop over geven – zijn de Strandbeesten van Theo Jansen. Fascinerend hoe Theo al jaren bezig is om die beesten te laten evolueren en nieuwe levensvormen te creëren met alles wat daar bij hoort: DNA, spieren, hersenen en zenuwcellen. Hij wil dat ze uiteindelijk zelfstandig in kuddes op het strand kunnen leven.
Er zit veel humor in, wat ik een onmisbaar element vind in alle vormen van kunst. Humor relativeert. In mijn eigen kunst vind ik het belangrijk om de ernst van het leven, de hele serieuze dingen te laten schuren tegen humor aan. Dat kan ook door vragen te stellen, zoals in mijn dichtregels op de brugleuningen in de Harnaschpolder. Het mooie is dat ik dan niet als schrijver het gedicht afmaak: dat doet de lezer die over die vraag doordenkt.
Wat is volgens jou de betekenis van kunst voor het goede leven?
Kunst geeft een meerwaarde aan het leven. Niet per definitie op een comfortabele manier. Kunst kan je anders laten kijken naar de wereld, je op een ander been zetten, je bewust maken van je vooroordelen. Omdat ik ook kunstdocent ben, gebruik ik kunst ook om dat aan anderen mee te geven.
Dus eigenlijk is jouw kunst voor het goede leven dat je de kunst doorgeeft aan anderen?
Het is de combinatie van zelf kunst beoefenen en lesgeven in kunst. Net zoals ik schrijven niet kan laten, kan ik lesgeven in schrijven niet laten. Ik wil met de kunsten anderen inspireren.
Dat vloeit voort uit wat ik zelf ervaren heb. Ik heb daar zelfvertrouwen van gekregen en mijn zelfbewustzijn vergroot. En het heeft mij gevormd in mijn kijk op de wereld. Anders was ik waarschijnlijk iets saais geworden en was ik lui geweest. Daar ben ik nu het tegendeel van [lacht]. Nou ja, ik ben heel actief. Kunst maakt het leven rijk.
Lees meer over Margriet en haar kunst in de kunstcatalogus Zin in kunst
